Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Türkiye'de bankacılık sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum olarak 23 Haziran 1999 tarihinde kurulmuştur.

 4389 Sayılı "Bankalar Kanunu" (1999) ile faaliyete geçen BDDK’nın amacı bankacılık sisteminin güvenliğini sağlamak, tasarruf sahiplerini korumak ve finansal istikrarı desteklemektir. 2005'te 5411 Sayılı "Bankacılık Kanunu" ile yetki ve yapısı güncellendi.

  Tarihsel Bağlam

BDDK, 1999 sonrası yaşanan finansal krizlerin ardından bankacılık sektörünü güçlendirmek ve Avrupa Birliği uyum sürecine destek olmak amacıyla oluşturuldu. 2001 ekonomik krizinde bankaların yeniden yapılandırılmasında kritik rol oynadı.

BDDK, Türk bankacılık sisteminin sağlıklı işleyişini sağlamak ve tüketici haklarını korumak amacıyla çok yönlü yetkilerle donatılmıştır. İşte kritik fonksiyonları:

1. Finansal İstikrarı Sağlama Rolü

• Risk Bazlı Denetim: Bankaların sermaye yeterlilikleri, kredi riskleri ve likidite durumlarını sürekli izleyerek sistemik riskleri önler. Örnek: 2001 krizi sonrası uygulanan yeniden yapılandırma programları.
• Kriz Önleme Mekanizmaları: Bankaların batmasını engellemek için erken uyarı sistemleri ve müdahale protokolleri geliştirir.
• Piyasa Disiplini: Finansal raporlama standartlarını zorunlu kılarak şeffaflığı artırır.

2. Tüketici Güvenini Koruma İşlevleri

• Tüketici Şikayetleri: Bankaların müşteri hizmetleri süreçlerini denetler ve hak ihlallerine yaptırım uygular. Örnek: Haksız faiz uygulamalarına müdahale.
• Bilgilendirme Zorunluluğu: Bankaların ürün/hizmetlerle ilgili tüketiciyi eksiksiz bilgilendirmesini şart koşar.
• Mevduat Güvencesi: 100 bin TL'ye kadar mevduatı garanti altına alarak güven tesis eder (TMSF ile iş birliği halinde).

3. Düzenleyici Reformlar

• Finansal Okuryazarlık: Tüketicileri bilinçlendirme kampanyaları düzenler (ör. "Bilinçli Yatırımcı" projeleri).
• Teknoloji Adaptasyonu: Dijital bankacılık hizmetlerinin güvenliğini denetler (siber risklere karşı önlemler).

Örnek Uygulamalar

✔ Kredi Kartı Düzenlemeleri: Taksit sınırlamaları ve faiz şeffaflığı.
✔ Mortgage Kuralları: Konut kredilerinde riskli uygulamaları engelleme.
✔ Finansal İçerme: Küçük tasarruf sahiplerinin bankacılık sistemine katılımını teşvik.

BDDK, bu fonksiyonlarıyla hem sistemik istikrarı hem de bireysel tüketicinin korunmasını dengeler.  

BDDK bu doğrultuda hazırladığı raporlarla kamuoyunu bilgilendirme platformu görevini de görüyor. BDDK’nın son raporlarına göre bankalar 2 Ayda 118 milyar lira net kar etti. Sektörün Şubat 2025 dönemi net kârı 118 milyar 214 milyon lira olarak açıklandı.

BDDK tarafından açıklanan son verilere göre, Türk bankacılık sektörü Şubat 2025 itibarıyla önemli bir büyüme kaydetti. Sektörün toplam aktif büyüklüğü, bir önceki yılın sonuna kıyasla 1,7 trilyon TL'lik artışla 34,36 trilyon TL seviyesine yükseldi.

Öne Çıkan Kalemler

• Kredi Portföyü: Sektörün en büyük aktif kalemi olan krediler, 16,86 trilyon TL ile toplam varlıkların yaklaşık yarısını oluşturdu.

• Takip Oranı: Kredilerin takibe dönüşme oranı %1,93 olarak gerçekleşti.
• Menkul Kıymetler: Bankaların menkul değer stoku 5,45 trilyon TL ile rekor seviyede.

Kaynak Yapısındaki Gelişmeler

• Mevduatlar: Bankaların en önemli fonlama kaynağı olan mevduatlar, %4,7 büyüme göstererek 19,8 trilyon TL oldu.
• Öz Kaynaklar: Özkaynaklar %5,4 artışla 3,05 trilyon TL'ye ulaştı.

Kârlılık ve Sermaye Yeterliliği

• Dönem Net Kârı: Bankacılık sektörü şubat sonu itibarıyla 118,2 milyar TL net kâr elde etti.
• Sermaye Yeterliliği: Basel standartlarına göre hesaplanan sermaye yeterlilik oranı %17,72 olarak kaydedildi.

Bu veriler, sektörün hem aktif büyüklük hem de finansal sağlamlık açısından güçlü bir performans sergilediğini gösteriyor.

Bu arada finansal istikrara katkı sağlamak için BDDK denetimindeki tasarruf finansman şirketleri de KAYİK kapsamına alındı. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından alınan yeni karar, finans sektöründe önemli bir düzenlemeye imza attı. Resmî Gazete'de yayımlanan karara göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) denetimindeki tasarruf finansman şirketleri artık "Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar" (KAYİK) statüsüne dahil edildi.

Düzenlemenin Kapsamı:

• Etkilenen Kuruluşlar: Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında BDDK denetimine tabi olan tüm tasarruf finansman şirketleri
• Yasal Dayanak: Söz konusu değişiklik, ilgili kanun hükümleri çerçevesinde hayata geçirildi

Uygulamanın Olası Etkileri:

1. Artmış Denetim: KAYİK statüsüyle birlikte bu şirketler daha sıkı denetim mekanizmalarına tabi olacak
2. Şeffaflık: Kamu yararı gözetilerek yapılacak denetimlerle sektörde şeffaflığın artması bekleniyor
3. Sektörel Standartlar: Muhasebe ve denetim uygulamalarında daha yüksek standartlar getirilecek

Bu kararla birlikte, tasarruf finansman şirketlerinin kamu yararına uygun hareket etmesi ve finansal istikrarın sağlanması hedefleniyor. Sektör temsilcileri, bu gelişmenin uzun vadede kurumsal yönetişim standartlarını yükselteceği görüşünde.